Бэс ыйын 12 күнүгэр Нам улууһун Фрунзе нэһилиэгин баһылыгын Роман Дмитриевич Трофимов ыҥырыытынан нэһилиэккэ буолан ааспыт юбилейнай ыһыахха сылдьан кэллибит.
Эҥсиэли хаһыат сайтыгар:
Фрунзеҕа — улуустааҕы үрүҥ тунах ыһыах
Бүгүн, бэс ыйын 12 күнүгэр, Фрунзеҕа Егор Герасимович Охлопков — Буоратай үбүлүөйдээх 125 сылынан үкэр күөҕэ куйаастаах, үрүҥ илгэ үктэллээх, самаан сайыны уруйдуур уйгу-быйаҥ, үрүҥ тунах Ыһыах үөрүүлээхтик аһылынна.
Биллиилээх олоҥхоһут, суруйааччы, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Егор Охлопков — Буоратай ыһыаҕа бүтүн улуус таһымыгар ыытыллар. Итиэннэ Саха сирин Автономията тэриллибитэ 100, СР Ийэ, олохтоох бэйэни салайыныы 30 сылларыгар ананар.
Егор Герасимович 1897 сыллаахха Көбөкөн нэһилиэгэр (билиҥҥитэ Фрунзе нэһилиэгэр) күн сирин көрбүт. Аҕата Охлопков Герасим Иванович (1848-1926) ийэтэ Охлопкова Анисия Яковлевна (1861-1936), төрдө Хатырык. Бииргэ төрөөбүттэр бэһиэлэр: Спиридон, Иван, Варвара, Матрена.
Олоҥхоһут буолан сайдарыгар олук уурбут дьоннорунан эһэтэ Охлопков Дьаакып уонна саҥаһа Охлопкова Хобороос буолаллар. Сиэн киһи дьонуттан элбэххэ үөрэннэҕэ. Буоратай 17 сааһыттан олоҥхолуур буолбут. Нэһилиэк, оройуон тэрээһиннэрин актыыбынай кыттыылааҕа. Дойдутугар саамай кэрэ куоластаах, уһун тыыннаах олоҥхоһут быһыытынан биллэрэ.
Буоратай П.А. Ойуунускайы көрсүөҕүттэн ыла биллэн барбыт. Бу кэмҥэ кини «Арыгы ырыата», «Борогуулсук Боскуруоп» диэн ырыалары, «Сталин 60 сааһын туолуутугар аныыбын», «Верховнай Советы быыбардааһыҥҥа» диэн тойуктары айбыта, П.А. Ойуунускай мэктиэлээһининэн Буоратай 1939 сылтан ССРС суруйааччыларын союһун чилиэнэ буолбута.
Сэрии кэмигэр үлэ фронугар сылдьыбыт. Тутуспут дьиэлэриттэн биирдэстэрэ Намҥа музыкальнай оскуола буолан турар. Балыкка сылдьыбыт, аччык аас-туор сылларга байанайдаах булчут буолан, кыаммат дьоҥҥо көмөлөспүт. Дэгиттэр тимир, мас ууһа.
1924 с. Попов Георгий Иннокентьевич райкомҥа үлэлии сылдьан, Фрунзеҕа кэлэн Егор Герасимович Охлопковы комсомол секретарынан анаан барбыт. Бу ананан үлэ күөстүү оргуйбут.
Бэйэтин кэмигэр сэмэйдик үлэлээн-хамсаан, төрөөбүт дойдутун, Сахатын сирин бүтүн союзка аатырдыбыт үтүөтэ үтүөнэн эргилиннэ. Ол курдук, кини бастакы (2012 с.) үбүлүөйэ киһи санаатын хоту олус үчүгэйдик ааспыта. Үбүлүөй чэрчитинэн 2012 сыл нэһилиэккэ Буоратай сылынан биллэриллибитэ. Бюст, олорбут дьиэтигэр өйдөбүнньүк дуоска туруоруллубута. Нэһилиэккэ республикатааҕы семинар-мунньах, Намҥа Буоратай ааҕыылара, марафон-быыстапка ыытыллыбыта. Үбүлүөйдээх ыһыаҕынан сибээстээн, Фрунзеҕа саҥа ыһыахтыыр паарка тутуллан, нэһилиэк биир кэрэ көстүүлээх тутуута буолла. Намнааҕы сынньалаҥ киинин коллектива Буоратай «Алантай Боотур» олоҥхотун куоракка туруоран, лауреат буолбута.
Касьян Олесов
Эҥсиэли хаһыат: https://xn--h1aaigu4ed.xn--p1ai/article/60631
Фрунзе нэһилиэгэр мин туох сыһыаннаахпын диэтэххэ, мин эһэм Николай Ионович Барамыгин (Буукка Ньукулай) урукку Көбөкөн нэһилиэгэр төрөөбүт киһи.
Бу Дьокуускай уокуругун 1896 сыллаах каартатыгар былыргы Көбөкөн нэһилиэгин теттиторията уруһуйдаммыт.
1917 сыллаах докумуоннарга эһэм аата-суола сурулла сылдьар.
Дабаанча аҕа ууһа диэн эбит.
Көбөкөн нэһилиэгин сайтыгар историята суруллубут:
История Кобяконской земли
Бере Бетюнский род жил в Среднеленскей земле: от приленских берегов до берегов устья реки Амги. И существовал единый род.
Бетюнские якуты населяли берега реки Амги еще с неизвестных времен. Самыми древними предками Бере Бетуннэр (волки –бетюнцы) были три брата О5устаах Сургэй, Куо5ас Бааччы и Э5эй Деллуу. Эти братья жили в первой половине XVII века, и считались коренными жителями Амгинской земли.
Однако,были еще и более отдаленные предки Бетюнского племени. И когда захотели умножиться роду на Средней Лене, замыслили Бере Бетюнцы родниться с другими родами саха. Мужчины рода Бетюнского взяли в жены девушек рода намского. От этих же и произошел род саха Намской волости, от племени Бетюнского – так называемые бере бетюнцы, которые и есть род саха.
В год 1630 – бетюнцы с численностью 1640 человек заселяли излучину рек Лены и Алдана, владея территориями обоих берег реки Лены.
В год 1630 – Бетюнские якуты были самыми северными обитателями Лено-Амгинского междуречья. Их земли находились и на правом берегу реки Алдана.
В год 1631 – более мелкие волости группировались вокруг самых крупных волостей: Мегинской, Батурусской, Намской, Хангаласской, Борогонской и Бетюнской.
В XVII веке – якутские улусы состояли из семейных группировок, объединенных в кланоподобные объединения. Так малая семья Кобяконского рода полностью подчинялась Бетюнской волости. И роды Бетюнского происхождения тесно были связаны кровными, родственными и хозяйственными узами. Основу Бетюнского объединения составляли малые семьи во главе своими хозяевами. Так, предками Кобяконского рода были семь братьев «Кебекеттер». Они жили охотой и скотоводством. Семью братьями управляла их мать – прародительница рода Кобяконского старушка Суодьаах. Имя Суодьаах означает одинокий, непоседливый человек. Сие имя суждена была носить старушка из-за преждевременной смерти мужа своего. Муж Суодьаах погиб из-за несчастного случая на охоте. С тех пор, Суодьаах одна воспитала и вырастила свои семеро сыновей кобяконских. Выросли братья кобяконские и стали полноправными хозяевами земли Бетюнской. Старший из братьев Кундул, прозванный псевдонимом Чороху, стал родоначальником семьи Рехлясовых. Его родовое поселение Булгунньахтаах Кобяконского наслега известно изобилием дикорастущих ягод. Второй сын Дымырдай, женившись, уехал на север. Третий сын Дабаанча, который является прямым предком семьи Петровых. Дабаанча Кобяконский — прародитель семьи Петровых, которые с ХIХ века жили в местности Кундукээн Кобяконского наслега. Младшие братья Нөчөрүйэ, Чэриктэй, Сабай, Дөдөкө. Из них Чэриктэй является прародителем Чэриктяйского рода, ныне здравствующих на территории Усть-Алданского улуса. А с шестого сына Сабая произошел род Сабай, его потомки стали известными людьми в современной Якутии. Это заслуженный художник Якутии Василий Парников – Сэксэй, известная поэтесса Анна Парникова –Сабарай, и именитый олонхосут П.П.Ядрихинский –Бэдьээлэ. Младший их брат Дедеке, уехал жить на север, следом за старшим братом Дымырдай. Дедеке, умер холостым, так и не женившись.
Так, с приходом русских на якутскую землю, Бетюнский род превратился в большую Бетюнскую волость. С 1631 года до начала 20 века, существовала Бетюнская волость.
Кобяконский наслег Намского улуса занимает правый берег реки Лена. Особенностью климата Кобяконского наслега, как и всей Центральной Якутии является его резкая континентальность. От районного центра находится в 70 км. Несмотря, на отдаленность наслега, все драматические события России 1917 года, нашли отражение и здесь. Вооруженное гражданское противостояние с 1918 года, приобрело в нашем наслеге острый характер.
После установления советской власти, на территории Якутии, в 1929 году был образован Кобяконский наслег.
В 1930 годах, в наслеге были созданы ТОЗ-ы, с 1931 года сельскохозяйственные артели «Уйбааскы», «Коминтерн», «Коммунизм», «Саабыска» и другие.
В 1941 году, всего из Кобяконского наслега были призваны 170 человек.
1947 сыллаахха Көбөкөн нэһилиэгин киинэ Харыйалаах сэл. көһөрүллүбүт эбит. Онтон Фрунзе колхуос учаастак быһыытынан хаалбыт. 1992 сыллаахха туспа Фрунзе нэһилиэгэ буолбут эбит.
Саха Бикипиэдьийэтигэр маннык суруллубут:
Фрунзе нэһилиэк. Нам улууһун нэһилиэгэ, киинэ Фрунзе.
Улуус кииниттэн 42 км хотугулуу-илин диэкки Өлүөнэ өрүс уҥуор сытар.
Нэһилиэнньэтин ахсаана 147 киһи (2007 сыл).
Өлүөнэ эбэ илин эҥэригэр турар буолан биһиги өрүһү моторунан туораатыбыт.
Нам очень понравилась наглядная агитация к Дню Победы.
Убайым Иван Гаврильевич Ядрихинский Фрунзе нэһилиэгин баһылыгынан 26 сыл үлэлээбитэ. Кини Кыайыы Памятнигын туһунан биһиэхэ кэпсээбитэ.
Ыһыахтыыр сир дэриэбинэ ортотугар, өрүс үрдүгэр баар эбит.
Үбүлүөйдээх ыһыах түгэннэрэ.
Моторунан арҕаа биэрэккэ айаннаабыппыт.
Биир оҕо сааһым баҕа санаата туолла))) Эһэм олорбут сиригэр ыһыахтаан кэллим…
Роман Дмитриевичка уонна Иван Гаврильевичка ис сүрэхпититтэн махталбытын тиэрдэбит!!!
Фрунзе нэһилиэгин олохтоохторугар бары үчүгэйи, элбэх ситиһиилэри уонна нэһилиэнньэ элбии турарын баҕарабын!
Билиҥҥи кэмнэргэ атын сирдэргэ от-мас да кэмчи, дьиэ барыта отоплениеҕа холботтуруллубут дэриэбинэ олох сэдэх, уонна сыспай сиэллээх хороҕор муостаах саха омук баайа биһигини өрүүтүн курдук быыһыыр, тирэх буолар кэмэ кэллэ…
Мин блогпар Нам улууһун туһунан:
Направления развития МР «Намский улус». 24.02.2021 г.
Хамаҕатта Саха-Французскай лицейыгар Билии Күнүгэр көрсүһүүлэр.
2021 сылга Олоҥхоһут Бэдьээлэ төрөөбүтэ 120 сылыгар аналлаах…
Мой сайт: https://nikbara.ru/ — блог о разных интересных событиях
Сайт об усадебном хозяйстве в Якутии https://usadbaykt.ru/
Мой канал в «Яндекс Дзен» — NikBara
Мой блог в “Блогах Якутии” https://blogi.nlrs.ru/author/88287 — архив моих постов в Дневниках Якт.ру и новые посты о культурных событиях.
Просьба подписаться на мой канал «Николай Барамыгин» на Ютуб!
https://www.youtube.com/c/НиколайБарамыгин
И на мои аккаунты в социальных сетях!
«Одноклассниках» https://ok.ru/profile/500676253992
«В контакте» https://vk.com/nbaramygin
Мой канал в «Телеграм» https://t.me/nikbaraykt
«Твиттер» https://twitter.com/NBaramygin