Уйбаан Шамаев: 2023 сылга актуальнай боппуруостар

Иван Шамаев Телеграм каналыттан https://t.me/ivanshamaev52:

Үүммүт Саҥа Дьылынан барыгытыгар эҕэрдэ!

Соторутааҕыта хас да ватсап группаҕа Россияҕа политолог, аналитик аҕыйаҕын, Саха сиригэр отой да суохтарын муҥатыйан суруйбуппар биир группаҕа «эн дьону хаайыыга ыытаары гынаҕын дуо?» диэн улаханнык уордайбыт дьон баара.

Политическай уонна экономическай анализ хайаан да Украина уонна СВО туһунан буолаллар диэн буолбатах. Сөбүлэһэбин, ол тиэмэҕэ суруйар, саҥарар киһи, били М.Шевченко этэринии, лаппа үчүгэйдик «должен следить за базаром». Биһиэхэ, сахаларга, оннук имигэстик толкуйдуур, саҥарар кыахтаах киһи суох да быһыылаах, сахалыы политология тыла — өһө да үчүгэй аҕайдык имитиллэ илигэ эмиэ харгыс буолар. Онон бу тиэмэҕэ бэйэтин кыаҕын билинэр эрэ киһи дьиҥнээх ис санаатын кырдьыктаахтык (ону да оломун көрөн) этэргэ холонуон сөп. Ону өйдөөбөт киһи буолбатахпын, бэркэ диэн өйдүүбүн. Уопсайынан СВО боппуруоһун мээнэ күөртүүр наадата суох диэн этиини кытта толору сөбүлэһэбин.

Ол гынан баран үөрэтиллиэхтээх, ырытыллыахтаах боппуруос муҥура суох элбэх. Ону ковид буолла, СВО саҕаланна, мобилизациялаан эрэллэр диэн айахпытын тиктэн ылы — чып баран хаалыа суохтаахпыт.
Ырытыллыахтаах актуальнай боппуруостар олус элбэхтэр. Холобур быһыытынан аҕыйах боппуруоһу көтөҕүүм.

Сахабыт тыатын сирин сайыннарыы. Бу боппуруоһу үгүс киһи төбөҕө төлөбүрү уонна үүт сыанатын үрдэтии эрэ курдук судургутук саныыр. Ииччэх — бааччах курдук бэйэ бэйэлэрин кытта хатыһа сылдьар боппуруостардааҕынан тыа хаһаайыстыбатыгар тэҥнэһэр уустук ис хоһоонноох үлэ салаата баарын билбэппин.

2. Саха сирин энергетическэй өттүнэн куттала суох буолуута. Уһун кэмҥэ болдьоммут стратегическай былаан баар дуо?

3. Бу уустук кэмҥэ аһынан — үөлүнэн хааччыллыы боппуруоһа инники күөҥҥэ тахсар.

4. Дьокуускайга ирбэт тоҥ ириитэ уонна дьиэлэр туруктара. Уопсайынан Дьокуускай салгыы хайдах сайдыахтааҕын көрөбүт дуо? Ирбэт тоҥ уйбат кээмэйдэригэр тиийбэтэхпит буолуо дуо?

5. Россияҕа ханнык экономическай модель туругуран турарый?

6. Россияҕа, чуолаан Саха сиригэр, үлэлиир уонна Саха сиригэр сыһыаннаах бөдөҥ компаниялары ырытыы. Кинилэр Саха сиригэр үлэлииллэрин тугунан эмит толуйаллар дуо? Маннык боппуруостарга «кинилэр хайаан көмөлөһүөхтээхтэр!» диэн күүстээх этиилэринэн эрэ муҥурдаммакка дьиҥнээх аналитикаҕа олохсуйуохха наада.

7. Аан дойду судаарыстыбаларын моделлэрин үөрэтии. Аан дойду араас цивилизацияларын, элитэлэрин алтыһыыларын, күөнтэһиилэрин үөрэтии. Холобур англо — саксонскай мир хайдах үөскээбитэй? Биир квадратнай километр иэннээх Ватикан хайдах аан дойдуга сабыадыаллыырый? Кытай, Индия ис балаһыанньалара, атын дойдуларга сыһыаннара хайдаҕый?

8. Аан дойду улахан компанияларын үлэлэрин үөрэтии — ырытыы. Холобур, биһиэхэ сыһыаннаах Де Бирс төрдө — ууһа, Алросаны кытта сыһыана.

9. ССРС диэн дьикти судаарыстыба үөскээн төнүбүтэ. Бу судаарыстыба генезиһа, хайдах үлэлээн — хамсаан олорбута уонна тоҕо ыһыллыбыта эмиэ актуальнай.

Дьиҥэр ырытыллыахтаах боппуруос сүүнэ элбэх. Тугу этэрбин быһаара сатаан аҕыйах боппуруоһу талан суруйдум. Ол гынан баран бу да боппуруостар чаҕытар курдук буолуохтарын сөп. Дьэ кырдьык биһиги аҕыйахпыт, билиибит — көрүүбүт кыра. Ыллыбыт да итинник боппуруостарга үлэлэһэн, быһаарсан барарбыт кыаллыбат. Ол эрэн сууланан баран олорорбут сатаммат. Ким да биһиэхэ ити боппуруостары ыстаан биэриэ суоҕа, бэйэбит эрэ туруннахпытына тугу эрэ быһаарсар омук буолуохпут.

Биллэн турар «маны ырытыахха, ону билиэххэ» диэн күдээринэ этии. Ити билиилэри, ойдөөһүннэри оҥорон таһаарар, ол билиилэри иҥэринэр уонна нэһилиэнньэ туһааннаах араҥатыгар тиэрдэ турар үйэлээх общественнэй механизм оҥостуохпутун наада. Сыыйа омукпут култууратын быһыытынан сайыннаран, майгы оҥостуохтаахпыт.

Иван Шамаев 2023 с. тохсунньу 1 к.

Саха Кэнгириэһин үлэтин туһунан постар:

Саха Кэнгириэһин Сийиэһин болдьоҕо быһаарылынна!

15.02.2019 г. Пленарное заседание III Конгресса Саха!

О конгрессах народа Саха. Дайджест интернета и прессы!

16.02.2019 г. Секции III Конгресса саха!

Саха Кэнгириэһин сийиэһин тэрээһинигэр харчы хомуура. Биллэрии

Саха Кэнгириэһин сийиэһин туһунан

Послание из Удского

Мой сайт: https://nikbara.ru/ — блог о разных интересных событиях

Сайт об усадебном хозяйстве в Якутии https://usadbaykt.ru/

Мой канал в «Яндекс Дзен» — NikBara