Бүгүн 2022 сыл сэтинньи 23 күнүгэр Дьокуускай куоракка Саха тылын, литературатын уонна култууратын учууталларын иккис өрөспүүбүлүкэтээҕи сийиэһин сүрүн мунньаҕа буолан ааста. Эһиги болҕомтоҕутугар интернет дайджест.
Кыым хаһыат 2022 с. олунньу 3 к.:
Саха тылын учууталларын I сийиэһэ 2017 сыллаахха күргүөмнээхтик ыытыллан, уопсастыба санаата өрө көтөҕүллүбүтэ. Учууталлар аныгы кэмҥэ саха тылын үөрэтии туһунан дьүүллэспиттэрэ, уураах ылыммыттара. Онтон ыла 5 сыл ааста. Туох ситиһилиннэ, туохха өссө болҕомто уурар наада? II сийиэһи ыытар тоҕо нааданый? Ол кыаллыа дуо? Ол туһунан – учууталлар санаалара.
Жанна Барашкова, “Сайдыы” саха тылын учууталларын ассоциациятын салайааччыта:
– Саха тылын учууталларын сийиэһэ, чахчы даҕаны, өй-санаа түмүллүүтэ, күүрүүтэ этэ. Сийиэс саамай сүрүн хайысхаларга дьүүллэһии тэрийэн, уураах ылынан, ону олоххо киллэрэн барбыппыт. Урут түмсүүтэ суох эбит буоллахпытына, сийиэскэ “Сайдыы” диэн саха тылын учууталларын ассоциацията тэриллибитэ, учууталлар көмүскэллээх курдук санаммыттара. Бастакы тэрээһиммитигэр, “Саха тылын түһүлгэтин” тэрийэн, улуустартан түмсэн, мэтиэдьикэ босуобуйаларын көрүү ыытыллыбыта.
Үлэбитигэр, бастатан туран, үөрэтэр чааһы турууласпыппыт. Бу кыһалҕа билигин даҕаны тирээн турар. Төрөөбүт тыл эйгэтэ кыарыы, аччыы турар кэмигэр оскуолаҕа саха тылын, литэрэтиирэтин үөрэтиини сарбыйар сатаммат дии саныыбыт.
2022 сылга II сийиэс ыытыллыахтаах, ону бэс ыйыгар диэн былаанныыбыт. Онно I сийиэс уураахтара олоххо төһө киирбиттэрин, үлэ хайа өрүтэ, тоҕо кыаллыбатаҕын сиһилии ырытыы, саҥа соруктары дьүүллэһии буолуоҕа. Саха тылын учууталларын сийиэһин ыытары төрөөбүт тылбыт туһугар бары эйгэни хабан, үлэни күүһүрдүү курдук сыаналыыр наада. Бу үөрэх үлэһиттэрин эрэ сийиэһэ буолбакка, төрөөбүт тыл туһугар ыалдьар уопсастыба араҥата барыта кыттыахтаах сийиэһэ буолуохтаах. Төрөөбүт тыл сайдарын туһугар, туох баар суолу-ииһи туһанар курдук, бары бииргэ мустан олорон, ону тобулар соҕотох үрдүкү уоргаммыт буоларын ситиһиэххэ.
Светлана Неустроева, СӨ үтүөлээх учуутала, Бөтүҥ оскуолата, Амма:
– Төрөөбүт тылбытын үөрэтиигэ көмүскэллээх буоларбытыгар сокуон наада. Үөрэтии баҕа өттүнэн буолан, төрөппүт оҕотун ноҕуруускалаамаары саха тылын үөрэтэрин улаханнык ирдээбэт, онно болҕомто уурбат буолла. Саха литэрэтиирэтигэр өйтөн суруйуу эксээмэнин төнүннэрэр наада. Бэйэбит ыыта сатыыбыт да, көдьүүһэ кыра, төрөппүт букатын кыһаммат. Бу барыта аҥаардас саха тылын учууталын эрэ кыһалҕата буолбатах, уопсастыба эмиэ ылсыан, туруорсуон наада. Төрөппүтү күүскэ көҕүлүүр көдьүүстээх буолуоҕа.
Рустам Каженкин, саха тылын учуутала, «Айыы кыһата» НГ:
– I сийиэһи ыытыахха диэн аллараттан тахсыбыт көҕүлээһини өйөөн, оччотооҕуга Ф.В. Габышева салайар Үөрэх министиэристибэтэ тэрээһин боппуруостарын, ис хоһоонун, ханнык боппуруостар көрүллүөхтээхтэрин барытын бэйэтигэр ылыммыта. Сийиэскэ ФГОС барыйааннарыгар улахан болҕомто ууруллубута: 4-с эбэтэр 5-с барыйаанынан үөрэтэргэ, оскуолаларга хайдах-туох көмөлөһүөххэ сөбүй диэн. Сийиэс төрөөбүт тылы үөрэтии бары өттүн учуоттаан ылыммыт резолюцията саамай улахан ситиһиибит этэ. Итини сэргэ “Сайдыы” диэн учууталлар уопсастыбаннай түмсүүлэрэ тэриллибитэ.
Билигин да хамнас, чааһы тыырыы боппуруоһа, оскуола таһымынан быһаарыллар буолан, оннунан хаала сылдьар. Маны таһынан Төрүт омуктар оскуолаларын института федераллар бас билиилэригэр барда. Оттон биһиги туох баар бырагыраамабытын, учуобунньукпутун бу институт нөҥүө оҥорон үлэлии олордохпут. Институт анаан-минээн онно идэтийдэҕэ. Начаалынай кылаастан саҕалаан, саха оскуолатын олохтоон, үүннэрэн, ол салгыы үүнэн-сайдан, билигин сахалыы-нууччалыы үөрэтэр уонна оннук үөрэтэр учуобунньуктаах оскуолаларга тахсыахтаах этэ. Холобур, биология, устуоруйа, уопсастыбаны үөрэтэр биридимиэт мэтиэдьикэлэрэ сахалыы буоларын курдук. Онон, II сийиэһи ыытар наадата итинтэн да сиэттэрэн тахсар: институт стратегическай боппуруос буоларынан, ол боппуруоһун хос көтөҕөр наада.
Аны туран, саха тылын кэбиниэттэрэ 90-с сыллар бүтэһиктэригэр – 2000 сс. ортолоругар оҥоһуллубуттара. Билигин саҥалыы көрөн, мэтиэдьикэ өттүнэн кыайыыларбытын учуоттаан, сөргүтэн оҥорорбут наада. Биһиги “эрэгийиэннээҕи сыыкыл” учууталлара буолабыт, ону учуоттаан, хамнаска эбии көрүллэрин курдук кэпсэтии барара буоллар. Портал үлэҕэ киирдэ, ол үлэтэ-хамнаһа эмиэ дьүүлгэ туруохтааҕа буолуо. Итини кытта мэтиэдьикэ, хайдах үлэлиэхтээхпитий диэн сүрүн боппуруоспут турара саарбахтаммат. Бу киириэхтээх саҥа ФГОС, төрүт омуктар тылларыгар уонна литэрэтиирэлэригэр быдан аҕыйах чааһы биэрэр. Олорон хааллахпытына, төрөөбүт тылларга болҕомто аҕыйыа, учууталларбыт үлэтэ суох хаалыахтара. Онон “салгыы тугу дьаһанабыт?” диэн дьүүллэһиигэ үөрэҕирии ситимигэр үлэлии сылдьар салайааччы, тэрийээччи дьон, эппиэттээх үлэһиттэр эмиэ кыттыахтарын наада диибин.
Сардана Гоголева, Чурапчы орто оскуолатын саха тылын учуутала:
– Сийиэс кэнниттэн биэс сыл ааста, онно этиллибит санаалар, этиилэр мин көрүүбэр, барыта да буолбатар, олоххо киирэ сатаатылар. Холобур, литэрэтиирэ учуобунньугар саха литэрэтиирэтин саҕалаабыт, төрүттэспит суруйааччылар, Эрилик Эристиин эҥин айымньылара киирэн биэрбиттэрэ үөрдэр. Ол 7-с кылааска киирбитэ оҕо ылынарыгар да үчүгэй. Итини таһынан хотугу норуоттар литэрэтиилэригэр эмиэ киирэ сылдьар. 9-с кылааска киирэр айымньылар 10-с кылааска иккистээн киирбиттэрин, учуутал бэйэтэ талан, дириҥэтэн үөрэтиэхтээх. Оннук “Кыһыл Ойуун”, “Ойуун түүлэ”, 9-10 кылааска киирбиттэр. Оҕо үксэ билигин 9-с кылааһынан барарын учуоттаан, сүрүн айымньылары билэн хааллын диэн оҥоһуллубута үчүгэй. Тугу талан, наардаан, туохха ордук болҕомто ууран үлэлиэхтээҕэ учууталтан бэйэтиттэн эмиэ тутулуктаах.
Соторутааҕыта төрөөбүт тыллар порталлара арылынна. Онно видео-уруоктар эҥин киириэхтээхтэр. Мин санаабар, биһиги ити өттүн хото туһанар курдук ыытыахтаах үлэбитин өссө кыайа иликпит. Сахалыы ханааллар эҥин суохтарын кэриэтэ, кыра саастаахтарга эрэ баар, оттон орто саастаахтары тардар курдук тугу даҕаны оҥоро иликпит. Онон, билигин ити өттүгэр күүскэ үлэлиэхпитин наада.
Итини кытта бэйэтэ да саха тылыттан тэйэн эрэр, оҕотун да туһугар кыһаллыбат төрөппүтү кытта үлэбит ситэтэ суох. Итини аҥаардас саха тылын учуутала эрэ кыайбат: бары турунан үлэлээтэхпитинэ эрэ кыаллыа. Социальнай ролик устан тарҕатар наада этэ. Сийиэскэ уопсастыбаннас дойду аатын сахалыы суруйары туруорсубута. Итини улахан реестргэ киллэрэн, хас биирдии дойду аата сахалыы суруллуохтаах диэн туруорсабыт да, улахан хамсааһын билиҥҥитэ эмиэ тахса илик. Итини барытын учуоттаан, үлэбитин салгыахпытын наада.
Тамара Слободчикова, Майа гимназиятын төрүт култуура учуутала, Мэҥэ Хаҥалас:
– Биһиги олохпутугар саҥа уларыйыы, саҥа сүүрээн, көрүү бөҕөтө киирэ, бара турар. Оттон киһи урут ааспыты кыһалҕа тирээн кэллэҕинэ, биирдэ сыаналыыр эбит. Ол сиэринэн биһиги билигин I сийиэс кэмигэр ыытыллыбытын, сүрдээх элбэх, глобализацияттан саҕалаан, айылҕаҕа тиийэ боппуруостары хаппытын, дириҥ ис хоһооннооҕун, боппуруостары саамай сөпкө туруорбутун өйдүүбүт. Саха тылын саамай сүрүннүүр дьоно, тыл үөрэхтээхтэрэ бары түмсэн, хаһан эрэ Өксөкүлээх саха интэлигиэнсийэтин иннигэр туруорбут боппуруостарын курдук, ону таарыйан, ол туһунан кэпсэппиппит. Онно көрүллүбүт боппуруостар, ылыллыбыт резолюция уураахтара олоххо киирэн, сир-сир аайы барытыгар сэргэхсийии тахсыбыта.
Cийиэс элбэх киһини сомоҕолуур, бииргэ түмэр улахан күүс, тэрээһин буолар. II сийиэскэ, өрөспүүбүлүкэбит 100 сыллаах үбүлүөйэ буоларынан, эмиэ дьоһун санаалар, этиилэр иһиллиэхтэрэ диэн күүтэбин. Мин төрүт култуура биридимиэтин туруорсуохпун баҕарабын. Төрүт култуура уруога 90-с сылларга киирбитэ. Бу ыарахан кэмнэргэ төрүт култуура уруога киирэн үлэлээбитэ Сахабыт сирин дьонун-сэргэтин, кинилэр оҕолорун-ыччаттарын норуот быһыытынан биир сомоҕо гына түмэргэ олук уурбута.
Билигин төрүт култуураны үөрэтиигэ анаммыт кинигэлэр бэлэмнэнэн, саҥа ирдэбилгэ эппиэттиир, хас биирдии үөрэнээччигэ туһаайыллыбыт бэртээхэй бырагыраамалаах үөрэнэр кинигэлэр баар буоллулар. Дабыл, Е.М. Поликарпова, Г.С. Попова-Санаайа курдук дьоммут, уопуттаах учууталлар айар бөлөхтөрө үлэлээн, “саха оҕотугар маннык гыннахха сөп түбэһиэ, сайдарыгар олук буолуо” диэн анааран оҥорбут олус үчүгэй учуобунньуктара бааллар. Ол эрээри, хомойуох иһин, өрөспүүбүлүкэҕэ олох аҕыйах оскуола ону үөрэтэ олорор, өссө сорохтор быйылгынан бүтэбит дииллэр…
Дьиҥинэн, бу биридимиэт быһыытынан ФГОСка толору эппиэттиир ээ! Төрүт култуура – билии-көрүү эрэ буолбатах. Өбүгэлэрин үгэһин, олоҕун укулаатын билэр, ону иҥэринэн өйдөөбүт эрэ киһи бигэ тирэхтээх буолар диэн туран, сийиэскэ төрүт култуура уруоктара саҥалыы тыыннанан, I-11 кылааска диэри толору үөрэтиллэрин туруорсуо этибит. Кылааһы таһынан эрэ үөрэтии диэн – олох атын, итэҕэс.
Валентина Кривошапкина, СӨ үтүөлээх учуутала, Н.Е. Мординов-Амма Аччыгыйын аатынан Харбалаахтааҕы үөрэхтээһин холбоһуга:
– Сийиэскэ учууталлар ассоциациялара тэриллэн, син өйөбүллээх курдук сананабыт, кыһалҕабытын сүбэнэн быһаарса сатыыбыт. Холобур, хамсык кэмигэр дьиэттэн үөрэниигэ «Учуутал учууталга» диэн араас матырыйаалы хардарыта ыытыһар, сүбэлэһэр ватсаап бөлөх тэриллибитэ. Сыыппара платформатын баһылааһыҥҥа ИРОиПК мэтэдьииһэ В.Р. Шишигина былааннаах үлэни тэрийэн, олус туһалаах куурустары ыытар. Билигин оннооҕор тыа сиригэр оҕолорбут нууччалыы кэпсэтэр буоллулар, тылбыт түргэнник мөлтүүр кутталлаах. Онон II сийиэс ити кыһалҕаны хайдах кыайан, тылбытын чөл хаалларарга туһуланыан наада. Итиннэ салалта, төрөппүт уонна оскуола бары бииргэ түмсэн үлэлиэхтээхпит. Кэлэр үөрэх дьылыттан саҥардыллыбыт ФГОС киирэринэн, ахсаан чааһа элбиэхтээх. Ол суотугар төрөөбүт тылы үөрэтии чааһа лаппа аччыа диэн этэллэр. Дьэ, онуоха чааспыт, саатар, билиҥҥи туругунан хаалара буоллар диэн туруорсуохпутун наада.
Василий Тимофеев, Курбуһах оскуолатын саха тылын учуутала, Уус Алдан:
– Тыл сүппэтин туһугар электроннай СМИлэргэ, бэчээт үлэтигэр син хамсааһын барар, холобур, бэҕэһээҥҥи күнтэн төрөөбүт тылларга аналлаах саҥа портал арыллыбыта олус үчүгэй.
Сийиэс сүрүн кыһалҕалаах хайысхата оскуолаларга сахалыы эйгэ хайаан даҕаны баар буолуохтаах, алын сүһүөхтэргэ, оҕо уһуйааннарыгар ордук туһуланар.
Төрөөбүт тыллары үөрэтии кыһалҕата мэлдьи баар. Кэнники ол киирсиигэ, туруорсууга кубулуйда. Бу саҥардыллыбыт ФГОС киирээри турдаҕына, төрөөбүт тылы үөрэтиигэ туһуламмыт “үрдүкү уоргаммыт II сийиэс ыытыллан хаалара хайаан да наада” дииллэр эбит учууталлар. Онуоха диэри мэтэдьиичэскэй холбоһуктар, түмсүүлэр, учууталлар санааларын сааһыланан, былааннарын торумнаан, этиилэрин бэлэмнии сылдьыахтара диэн эрэнэбит.
Нина ГЕРАСИМОВА.
Саха Кэнгириэс салайааччыта Иван Шамаев Телеграм каналыгар:
Саха тылын учууталларын сийиэһэ Ойуунускай театрыгар саҕаланна. Бу саха омук саҥа кэрдиискэ тахсыытын туоһута. Общественниктэр уонна республика былааһа норуот кэскилин туһугар күүстэрин түмэр кыахтаахтарын чаҕылхай туоһута буолар.
Улус Медия сайтыгар 2022 с. сэтинньи 23 күнүгэр:
Саха тылын уонна литературатын учууталлара Өрөспүүбүлүкэтээҕи сийиэскэ муһуннулар
Бу сийиэс иккис төгүлүн тэриллиннэ. Ол иннинэ, бастакытын, 2017 сыллаахха ыытыллыбыта. Онтон ыла номнуо 5 сыл ааһан, саха тылын, литературатын уонна култууратын учууталлара өрөспүүбүлүкэ бары муннуктарыттан билиҥҥи кэм кыһалҕаларын ырытаары муһуннулар. Быйылгы сийиэс үлэтэ Саха АССР тэриллибитэ 100 сылыгар, саха суругун-бичигин төрүттээччи Семен Андреевич Новгородов төрөөбүтэ 130 сылыгар уонна “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан” сокуон ылыллыбыта 30 сылыгар ананар.
Бүгүн Саха тыйаатырыгар сийиэс пленарнай мунньаҕа буолан ааста. Бу мунньахха төрөөбүт тыл, култуура уонна устуоруйа сайдыытыгар кэлиҥҥи 5 сылга туох үлэ-хамнас барбытын анаардылар, салгыы сайыннарарга ханнык дьаһалы ылынары сүбэлэстилэр. Сүрүн дакылааттары араас сылларга үөрэх миниистиринэн үлэлээбит дьон уонна СӨ Бырабыыталыстыбатын чилиэннэрэ иһитиннэрдилэр.
Мунньахха мустубут учууталлар Ил Дархан тылын сэргии иһиттилэр. Кини кэлэр сылтан судаарыстыбаннай бырагыраамаҕа бүддьүөттэн көрүллэр үп кээмэйэ улаатарын туһунан үөрүүлээх сонуну үллэһиннэ. “Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр тылы сайыннарыыга уһулуччу болҕомтону ууран туран, бу хайысха үбүлээһинин үрдэтэргэ быһаардыбыт. Анал бырагыраама иһинэн сыллата 56 мөлүйүөн көрүллэр эбит буоллаҕына, эһиилги үбүлээһин 100 мөлүйүөҥҥэ тиийэ улаатыахтаах. Бу дохсун көрдөрүү”, — диэтэ Айсен Сергеевич. Маны таһынан кини саха тылын оскуолаҕа эрэ буолбакка, уһуйааҥҥа кытта үөрэтэргэ үлэ барыахтааҕын туһунан тоһоҕолоото.
СӨ Үөрэҕин уонна наукатын миниистирэ Ирина Любимова этэринэн, оҕону төрөөбүт тылынан үөрэтии, иитии-такайыы үлэтэ өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн тиһиктээхтик бара турар. Онно тустаах усулуобуйа барыта тэриллэр: “2020 сыллаахха ылыллыбыт төрөөбүт тылы сайыннарар судаарыстыбаннай бырагыраама үбүлээһинэ биһиэхэ улахан көмө буолар. Кини чэрчитинэн олус элбэх үөрэх босуобуйата бэчээттэнэр, тустаах дьаһаллар ылыллаллар. Онон үбүлээһин үрдээбитэ саамай сөптөөх хардыы буолла дии саныыбын”.
Тэрээһиҥҥэ өрөспүүбүлүкэ улуустарыттан уонна оройуоннарыттан учууталлар түмсэн кэлбиттэр. Кинилэр сүрүн сыаллара-соруктара – саҥаны билии, баар кыһалҕаны ырытыы, уопут атастаһыыта уонна саха тылын сайыннарарга табыгастаах толкуйу тобулуу. Нам улууһун Хатырык нэһилиэгин оскуолатын учуутала Екатерина Петрова билиҥҥи саха оҕото бэйэтин төрүт тылынан саҥарбата чахчы уустук боппуруос буоларын бэлиэтээтэ.
“Төрөппүттэр билигин оҕолорун үксүн нуучча оскуолатыгар биэрэ сатыыллара баар суол. Биһиги улууспутугар, саха тыллаах улуус буолан, оҕолорбут бары кэриэтэ төрөөбүт тылларынан саҥараллар. Аныгы үйэ оҕолоро гаджеттары туттар буоланнар сахалыы өйдөөбөт түгэннэрэ элбэх. Онуоха үөрэх босуобуйата эмиэ уустуктук бэриллэрэ сыыһа, онон, мин санаабар, саха тылын учуобунньуктарын судургутута түһүөххэ наада”, — диир Екатерина Спартаковна.
Мэҥэ Хаҥалас улууһун Наахара нэһилиэгиттэн кэлбит кыттааччы, саха тылын уонна литературатын учуутала Венера Васильева сахалыы саҥа мөлтөөһүнүгэр төрөппүт буруйа эмиэ баар диэн этэр: “Кинилэр оҕолорун ноҕуруускалаамаары нуучча тылыгар эрэ үөрэттэрэр. Ол олус хомолтолоох, тоҕо диэтэр төрөөбүт тылга сыһыан төрөппүттэн тахсар. Оҕо кыра эрдэҕиттэн сахалыы тыллаах эйгэҕэ сылдьыахтаах, оччоҕо эрэ интэриэс үөскүүр буоллаҕа. Маны таһынан, сайдыы тэтимэ түргэтээтэ. Холобура, оннооҕор үрэх баһын оҕолоро билигин нууччалыы чуопчаараллар. Ити, биллэн турар, төлөпүөн содула”.
Сийиэс түмүктээх соругунан саха тылын үөрэтии уонна оҕону төрөөбүт тылынан иитии кэнсиэпсийэтин ылыныы буолуоҕа. Бу кэнсиэпсийэ барыла оҥоһуллан сытар. Кини ис хоһооно – оҕону төрүөн инниттэн төрөөбүт тылынан үөрэтии, кини эйгэтин сөптөөхтүк тэрийии.
Екатерина Гладкина
«Хаҥалас» хаһыакка Покровскай 1-кы нүөмэрдээх оскуола туһунан:
«Төрөөбүт тылы үөрэтии көйгөтүллүбэтэ буоллар…»
Бүгүҥҥүттэн Дьокуускай куоракка Саха тылын уонна литературатын учууталларын II-с өрөспүүбүлүкэтээҕи сийиэстэрэ саҕаланар. Бу сийиэс сүрүн мунньаҕа «Саха тылын билиҥҥи туруга уонна кэскилэ» диэн. Манна тирээн туран кыһалҕаны, иитии-үөрэтии өттүгэр туох саҥа сүүрээни киллэриэххэ сөбүн, судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тыллары харыстааһын уонна сайыннарыы курдук сүрүн кэпсэтиһии, торумнааһын хас да араас түһүлгэнэн ыытыллыахтара.
Сийиэс үлэтигэр Хаҥалас улууһуттан баһылык Олег Иринеев, үөрэҕирии дьаһалтатын салайааччыта Варвара Васильева, барыта 28 делегат талыллан кыттыыны ылар. Олор истэригэр Покровскай 1-кы №-дээх оскуолатыттан дириэктэр Спиридон Шишигин уонна саха тылын учууталлара Туйаара Федорова, Людмила Горохова, төрөппүт Уйбаан Уйгуров кытталлар.
Людмила ГОРОХОВА, РФ Уопсай үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ, Учууталлар учууталлара, СӨ Үтүөлээх учуутала:
— Биһиги оскуолаттан сийиэскэ саха тылын учууталлара иккиэ буолан кыттыыны ылабыт. “Саха тылын, литературатын, кэпсэтии тылын олимпиадатын саҥалыы көрүү” диэн түһүлгэҕэ бэйэбит санаабытын, туох саҥа уларыйыылар киириэхтээхтэрин туһунан санаабытын этиэхтээхпит.
Бу мунньах Учуутал уонна уһуйааччы сылын көрсө, олоххо туһаайан үөрэтии сүрүн болҕомто киинигэр буолара буолуо дии саныыбын. Бары билэ-көрө сылдьабыт, күннээҕи олоххо оҕолорбут сахалыы саҥарбат буолан эрэллэр, буруйдааҕы көрдөөбөккө, былааннаахтык үлэлэһиэххэ наада. Улуус киинигэр уһуйааннарга сахалыы бөлөҕү элбэтиэххэ, оҕо бибилэтиэкэтигэр сахалыы тэрээһиннэри ыытыахха, төрөппүтү кытары үлэни күүһүрдүөххэ. Үлэ барбат диэҥҥэ сөпсөспөппүн, үлэ ыытыллар, үлэни тупсарыахха. Саха тылын чөл хаалларар, сайыннарар туһугар ситимнээхтик бары бииргэ түмсэн үлэлээтэхпитинэ, хамсааһын тахсыан сөп. Федеральнай үөрэх ыстандаарда киирэр кэмигэр 1-11 кылааска төрөөбүт тылы, литератураны үөрэтии көйгөтүллүбэтэ буоллар диэн баҕа санаалаахпын. Сийиэс ыытыллар сүрүн сыала — Саха Өрөспүүбүлүкэтин саха тылын сайыннарыы, саха тылын, литературатын уонна култууратын кэнсиэпсийэтин бырайыактааһын, инники кэскиллээх суолу тобулуу. Сийиэс кэнниттэн, сүргэбит көтөҕүллэн, саха тылларын учууталлара, бүттүүн сахалыы саҥалаах сахабын дэнээччи сахабыт дьоно, үлэбит хайысхатын былааннаахтык ылсан үлэлиирбит ирдэнэр.
Ольга ГЕРМОГЕНОВА
Хаҥалас хаһыат сайтыгар: https://xn--80aaaaaqpp6as1cq2a.xn--p1ai/article/79827
Мунньахха СӨ наҕараадалара туттарылыннылар. Наҕараадаламмыттары ис сүрэхпиттэн эҕэрдэлиибин!!!
Бүгүҥҥү сийиэс олус туһалаах тэрээһин. Билэрбит курдук 2017 сылга төрөөбүт тыллары үөрэтиигэ Госсовет кэнниттэн Татарстаҥҥа Башкирияҕа төрөөбүт тыл учууталларыгар улахан оптимизация барбыта.
Аны бу интернет ситимэ сайдан, оҕолорбут оннооҕор тыа сиригэр төрөөбүт сахабыт тылынан саҥарбат буолан эрэллэр. Тылбытын быыһыыр туһугар тустаах үлэни ыытар дьон саха тылын, төрөөбүт культураны үөрэтэр учууталлар үлэлэригэр болҕомто уонна ирдэбил үрдүк.
Онон федеральнай стандартка саха тылын уонна төрүт культураны үөрэтэр чаас элбиир гына уларытыы булгуччу кириэн наада.
Мин блогпар үөрэҕирии туһунан постар:
20-летие Википедии. Википедия по якутски!
1 сентября 2002 года в Тит-Аринской средней школе!
Михаил Николаев: Мы должны войти в число 100 лучших школ России!
Сегодня последний день приема заявок на ВТОРУЮ ОЛИМПИАДУ для школьников «ВОСТОЧНЫЙ ОРИЕНТИР»!
Выступление Михаила Ефимовича Николаева на Августовском совещании
Торжественное открытие Октемской школы-сада 15 сентября 2021 года!
Краткие впечатления об Октемском НОЦ. Октябрь 2021 г.
В Октемском НОЦ изучают искусственный интеллект
Изучение якутского языка в интернете! Скоро новый портал!
Саха норуотун оҕону иитэр үөрүйэхтэрэ
Саха национальнай гимназиятыгар буукубаардыын быраһаайдаһыы!
Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүнэн! С днем якутского языка и письменности!
2 №-дээх оскуолаҕа аҕа, оҕо оһуокайа
Саха оскуолата элбииригэр үтүөтэ сүҥкэн
В Якутии наградили победителей Международных интеллектуальных игр
Центру отдыха и оздоровления детей Республики Саха «Сосновый Бор» — 10 лет!
50-с үбүлүөйдээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицей — интернат үөрэҕин түмүктүүр дьоро киэһэтин видеолара!
Каждый педагог Якутии в опасности – встреча общественности. Видео
МИЧИЛ ЛОНГИНОВ — ФИНАЛИСТ КОНКУРСА «ДИРЕКТОР ГОДА РОССИИ-2022»
Мой сайт: https://nikbara.ru/ — блог о разных интересных событиях
Сайт об усадебном хозяйстве в Якутии https://usadbaykt.ru/
Мой канал в «Яндекс Дзен» — NikBara
Мой блог в “Блогах Якутии” https://blogi.nlrs.ru/author/88287 — архив моих постов в Дневниках Якт.ру и новые посты о культурных событиях.
Просьба подписаться на мой канал «Николай Барамыгин» на Ютуб!
И на мои аккаунты в социальных сетях!
«Одноклассниках» https://ok.ru/profile/500676253992
«В контакте» https://vk.com/nbaramygin
Мой канал в «Телеграм» https://t.me/nikbaraykt
Бүгүҥҥү Саха тылын учууталларын сийиэһин сүрүн мунньаҕын көрбөтөх-истибэтэх дьоҥҥо анаан
бэйэҕит сэргиир дьоҥҥутун иһиттиннэр диэн сигэлэри оҥортоотум.
Хайаан да Жирков А.Н., Сардаана Гоголева уонна Вилюяна Никитина этиилэрин истээриҥ диэн сүбэни кытта:
Дьүһүйүү саҕаланыыта: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=1530
Местников: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=1957
Ил Дархан эҕэрдэ тыла: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=2237
Еремеев: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=2546
Местников сийиэс хаамыытын туһунан: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=2904
Миниистир Любимова дакылаата: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=3104
Ф.В. Габышева: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=4530
Москубаттан Лариса Маршева: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=5443
Үөһээ Бүлүү баһылыга Баскачыын: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=5902
Саха салаатын дириэктэрэ Торотуойап: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=6589
ГЧИ дириэктэрэ Попова: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=7183
Бэйиэт Харлампьева: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=7766
Дьокуускай баһылыгын солбуйааччыта: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=8677
Бэрэпиэссэр Билиикэп: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=9291
Улахан Аан уһуйаанын иитээччитэ: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=9768
ЖАН: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=10166
Еремеев быраһаайдаһыыта: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=11382
Дьокуускай уһуйааннарыттан (Кэскил уһуйаан) Захарова: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=11864
Алын сүһүөх кылаас учууталларыттан: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=12260
Орто Халыма Колесова: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=12593
Саха тылын учууталларын салайааччыта Жанна Федоровна Барашкова: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=12793
Төрөппүт Вилюяна Николаевна: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=13156
Чурапчы оҕото: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=13731
Учуутал Сардаана Гоголева: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=13994
Местников: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=14368
Наҕараадалар: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=14518
Хомус дьүрүскэнэ: https://youtu.be/qJ4zhl5z6dw?t=15025
Халан, Дьокуускай,
2022.11.23
Тарҕатыаххытын сөп, элбэх саха көрөрө буоллар үчүгэй буолуо этэ